Hepimiz hayatın düz bir çizgi üzerinde ilerlemediğini, inişleri ve çıkışları ile yaşandığını biliriz. Önümüze çıkan fırsatların kaçmasının peşinde “ah”lanır hep bir keşkeler yumağı içinde yuvarlanınca kaçırdıklarımızın yanından yeniden geçtiğimizi fark etmeyiz. Oysa hayat döngüseldir. Hatta iç içe geçmiş haliyle evren, galaksiler, gezegenler, uydular, mevsimler, gece ve gündüz de hep bu döngüsellik üzerine kurulmuş matematik işler. Belki de bu sistemde insan ruhunu besleyen bir yan da vardır. Devranın döneceği umudunu içten içe taşımasa hangi insan hayatına devam edebilir ki?
Bizler kendi çemberimizde yuvarlanıp giderken gün geliyor kesiştiğimiz hayatların yanında devrana girip seyran eyliyoruz yaşamı. Ve durma fırsatını bulunca saplandığımız kendimizden uzaklaşıyor, çemberimize yukarıdan bakabiliyoruz. İşte o zaman daha net bir şekilde kaybettiklerimiz kadar kazançlarımızın da tekrar tekrar önümüze geldiğini görüyoruz. Günlerin insanlar arasında döndürüldüğünü söyleyen kutsal öğretileri idrak aşamasına geliyoruz. Ama bunları fark etmek ve doğru anlamlandırmak kolay değil.
“Her istediğin hemen o vakit olmaz, kalben vazgeçtiğin sana döner.” cümlesini telaffuz etmesi için insanın feleğin çemberinden geçmesi gerekiyor. “Olduğu kadar, olmadığı kader!” söylemiyle hareket edecek kadar olgunlaşması da lazım. İşte o vakit seçimlerimizi tekrar gözden geçiriyoruz. İnsanız, değişiyoruz, dönerken çemberimizde başka biri oluyoruz. Yirmilerde yapılan seçimlerle otuzlarda yapılan tercihler hele de kırklardan sonra iyice netleşen düşünceler insana radikal kararlar aldırabiliyor. Bunu yapacak cesareti olmayanlara ise bir krizle sıkıştığı çemberden çıkma şansı veriliyor.
Bazen insan bunu bile göremeyecek kadar körleştiği eski yaşamına ısrarla tutunuyor. Rüzgâr fırtınaya dönüyor, elleri tutunduğu daldan batan kıymıklarla yaralanıyor, dayanacak gücü kalmıyor ama hala inat ediyor insan. Sonunda elinde işe yaramaz kırık dal parçaları ile kendini yerde buluyor. Kimi çok şanslı oluyor ve samanlarla dolu bir arabaya düşüyor. Sıyrıklarını pansuman yapacak insanlar etrafını sarıyor, belki de o güne kadar yaptığı iyilikler önüne duruyor belanın. Yine de kimsenin yaşamı kolay değil. Hem sırtında taşıdığı geçmiş yükü var hem de kendinden vazgeçişlerin çıkmazlarında kaybolduğu vakitler. İnsan öyle yaralıdır ki bazen pamuklara sarsanız da iyileşmesi için daha fazlasına ihtiyacı vardır. İşte o noktada kendiyle yüzleşir ve başkasının hakkına ne kadar az girdiyse o kadar çabuk toparlanır. İnsana kendi yükü yeterken başkasınınkinin altına girip ezici silindirleri davet etmemelidir yaşamına.
Kimi de en yüksekten asla düşmeyeceği tedbirleri alsa da uçurumun dibine yuvarlandığında sert kayalara çarpar başını ve kibrinin bedelini her şeyini kaybederek öder.
Elbette hayat bu yaşadığımızla sınırlı olmadığından toplama çıkarma işlemlerinin sonucu hemen yaşarken elde edilemeyebilir ama madem evrende her şey sistematik işler, onun da günü gelecektir. Herkes yaptığının bedelini bir şekilde öder, aynıyla olmasa da yolu bir gün acıya mutlaka uğrar. Oradan güçlenerek çıkanlarla yıkılanları ise önceki seçimleri belirler.
Zaman döngüsel, kader döngüsel, “kaderin üzerindeki kader” döngüsel. Bu durumda adalet, aşk, haksızlık, mücadele, zafer ve yenilgiler de döngüsel.
Bana yeniden bu konuları düşündüren “Hayat Çemberi” adlı kitap oldu: 2018 yılında “Meleğin Kanatları” adlı romanından tanıdığımız güçlü kalem Yonca Tandoğan’ın 2022 yılında yayınlanan ikinci romanı “Hayat Çemberi.”
Arte Yayınları’ndan çıkan kitabın arka kapak yazısı şöyle: “Bu kadınlar burada asla figüran değillerdi, kendi sahnelerinin başrol oyuncularıydılar. Ama herkeste bir geç kalmışlık, bir pişmanlık, bir yaşanmamışlık duygusu hakimdi. Kendini düşündü. Yanındaki adama baktı. Hayata geç kalmış olmak ve seneler sonra salaş bir kahvede keşkelerini sıralamak istemiyordu.”
Son derece akıcı bir dille yazılan roman, kahramanların hayatları üzerinden, ustaca açılıp gelişen, bir mandala titizliğinde ince ince işlenmiş bölümleriyle derinleşen ve sonunda başladığı çemberi kapatan üslubuyla etkileyici. Bittiğinde bir müddet bu duygularla sarsılacak, aşka ve ilahi adalete tekrar inanacak, kendi çemberinizin neresinde olduğunuzu düşüneceksiniz.
Yonca Tandoğan kalemiyle tanışmamışlar için iyi bir girizgâh olan kitaptan sonra yazarın farklı mecralarda yayınlanmış öykülerinin peşine düşeceksiniz. Umarım okurlarını daha çok bekletmez ve romancılığını yeniden hatırlattığı bu kitaptan sonra öykülerini de derler. Biz de “iyi yazan” bir insanın hem iyi öykücü hem de iyi romancı olabileceğini kitaplarını okurken bir daha görürüz. İyi okumalar.
Handan Kılıç
* Bu yazı ilk kez 3 Ocak 2023 tarihinde Medium/Türkçe Yayın sayfasında yayınlanmıştır.
.jpeg)
