SİNEMA GÜNLÜĞÜ 83. FİLM
-Spoiler içerir -
Dünya hızla değişiyor artık film sektörü bile dijital platforma kaydı. Böylece dünyanın en ünlü oyuncularının buluştuğu #theırıshman adlı yapım dört gün önce bütün dünya ile aynı anda ülkemizde de izlenebildi.
Hollywood’a uğramadan #netflix için çekilen filmin ünlü yönetmeni #martinscorsese idi. #charlesbrandt tarafından kaleme alınan #ıheardyoupainthouses (boyacılık yaptığını duydum) adlı çok satan kitaptan uyarlanan film tam bir şampiyonlar buluşmasıydı. Zira: #robertdeniro #alpacino #joepesci beraberdi.
Film, üç buçuk saatlik süresi ve ardından yarım saat oyuncularıyla yapılan söyleşiyle birlikte en az dört saatinizi ayırmanız gereken nitelikli bir yapım. Arada molalar vermeniz de gerekeceğinden izlemek en az beş altı saatinizi alıyor. Tabi film seyretmekle de iş bitmiyor. Her kaliteli yapımdan sonra insan filmin etkisi altında düşüncelere dalıyor.
Filmi izlediğinizi varsayarak bu yazıyı yazdığımı belirtmeliyim, yani çok olmasa da Spoiler içerir☺️
Gerçek bir hikayenin roman olmuş halinden senaryolaştırılan film başta oyunculuk kalitesi, yönetmenin tartışmasız ustalığı ile beraber akıcılığı ile de izlemeye değer bir yapım. Şayet izler, ardından hissettiklerinizi de bu yazının altında yorum olarak eklerseniz beraber zenginleşiriz. Film izlemenin ötesine geçer film okuması yapmış oluruz.
Benim düşüncelerime gelince:
Film boyunca "Su testisi su yolunda kırılır" adlı atasözümüzü sıkça tekrar ettim. Her ne kadar tamamen usulsüz, kanunsuz bir dünyadan bahsetse de kendi kuralları olan ve hatanın bedelini canları ile ödedikleri ortada.
Yer altı dünyasında kardeşlik, ihanet ve güç üçgeninde sıkışmış insanların hayatlarından kesitler, geride kalan tek şahidin gözünden anlatılmış. Bu kişi aynı zamanda iyi bir ikinci adam, ara bulucu, soğukkanlı, efendisine sadık. Bu nedenle arkadaş olduğu, sevdiği insanları bile gözünü kırpmadan öldürebilecek biri.
Filmin sonunda bende kalan ağır his ise, hayatın öyle de böyle de geçtiği... İnsan, işinde çok başarılı olsa da oraya varana kadar yaptığı onca kötülük nedeniyle geriye ancak pişmanlık kalması. Ayrıca bu sonucu elde ederken kaybettiği vicdanı yüzünden sevdiklerinden uzağa düşmesi. Onları korumak için başkalarına zarar verdiğinde olan biteni kimse bilmese, sistem onu yakalayamasa da, evlatlarının, babalarının kötü bir şeyler yaptığını seziyor ve kabullenemiyor oluşu.
Yıllar sonra yalnız başına yaşadığı huzur evinde hala sırlarını korusa da daha önce hiç uğramadığı kiliseye ilgi duyuyor kahramanımız. Huzur evinin papazını sık sık yanına çağırarak hayatının son günlerinde manevi yönden kendine dayanak noktası arıyor. Ama günah çıkarırken bile yaptıklarından dolayı pişmanlık hissetmediğini ifade ediyor ki püf noktası burası. Pişman olması gerektiğini bildiği bir konuda hiç bir pişmanlık hissedememek... Giderek kalbin katılaşması, ruhun kararması, vicdanın ölmesi dedikleri hal bu olsa gerek.
"Bir kereden bir şey olmaz" derler biz de, oysa her şey bir kereden olur. Bir insan değerlerini, prensiplerini bir kere yıkarsa onun gerisi gelir. Kötü alışkanlıklarda da böyledir. Elbette girdiği yoldan dönenler pişmanlık gösterenler olur ama bağımlılıklar bile bir kere den bir şey olduğunu bize gösterir.
İnsan, "Asla" dediği, eleştirdiği bir çok şeyi bir de bakar ki yapar olmuş. Masumiyet dediğimiz o perde bir kere yırtılınca artık her şey değişir. Hırsızlığa, dedikoduya, adam öldürmeye, haksızlık yapmaya, adaletsiz davranmaya bir kere başladı mı insan gerisi çorap söküğü gibi gelir. Önceleri aynı fiilleri işlemeye devam etse de duraksadığı, "Ne yapıyorum?" diye kendini sorguladığı, yer yer pişmanlık duyduğu olur ama aldığı keyifler, kazandığı paralar, o seçimlerin sonucunda sağladığı hayat standartları insanı esir alınca vicdanını susturacak gerekçeler bulması da kolaylaşır. Bir zaman sonra da vicdanın o rahatsız eden sesi hiç duyulmaz olur.
Vicdan ki, insanın içindeki en önemli oto kontrol mekanizmasıdır. İyi ve doğru olarak tanımlanan, kanunlarla sınırları çizilen bir çok eylemin hayat rutini olmasını, karakterimiz kadar vicdanımız da belirler. Toplumlar kurallarla ayakta kalır. Bu kuralları ihlal edenler kendisini emniyet güçlerinin önünde bulur. Belki de, her insanın başına bir polis dikilemeyeceği için bireylere kendi otokontrol mekanizması olan vicdan verilmiştir. Ancak onu temiz tutarsak, sesini kısmadan kulak verirsek, haz ertelemeyi kendimize öğretebilirsek temiz toplum hayaline yaklaşabiliriz.
İşte bu filmde kendi katı kuralları olan bir mafya dünyasına konuk oluyoruz. Kadınların ve çocukların figüran olduğu bu sahte cennette erkekler canları karşılığında yüksek kazançlar sağlıyorlar. Çoğu bu dünyaya erken veda ediyor, burada geçirdikleri zamanda da hırs ettikleri paranın peşinde her yolu mübah görüp çok canlar yakıyor. Resmiyette başka işler yapsalar da yükselmenin yolunun mafya liderlerinden geçtiğini bilen her meslekten insan karanlık bu dünyaya bedel ödeyerek ilerliyor.
Ama işte sonunda ölüm var ve insan ne kadar iyi şartlarda yaşarsa yaşasın bir gün bu gerçekle yüzleşecek. Sezen Aksu’nun "Masum değiliz hiçbirimiz" dediği çağ yangının içinden geçerken hepimiz az çok dünyanın kirine pasına bulaşıyoruz.
"Bütün zarların hileli" olduğu bu kirli dünyada kendini masum görenlerimiz bile, sonuçları tahmin ettiklerinden daha ağır suçlar işliyor. Kimi zaman haksızlıklar karşısında susarak, ötekine yapılanı görmezden geliyoruz. Yanı başımızda, apartmanımızda, oturduğumuz kafede işlenen cinayetleri duymazdan gelerek suça ortak oluyoruz. Sosyal medyada bir paylaşım yaparak vicdanımızı rahatlatmaya çalışıyoruz ama bunun yeterli olmadığının farkına ancak zamanında sustuğumuz haksızlıklar başımıza geldiğinde varıyoruz.
Belki bu filmdeki mafya babaları gibi sürekli kan akıtıp birilerini öldürmüyoruz ama ya üç maymunu oynadığımız her yerde vicdanımızla hareket etsek o kötülüklerin işlenmesine engel olacak güce sahipsek? İşte duruma buradan bakarsak biz de masum değiliz demektir.
Bu film vesilesiyle vicdanımızı karşımıza alıp kıstığımız sesini dinleyelim. Ölümün olduğunu ve bu dünyadan beraberimizde götürebileceğimiz tek şeyin iyilik ve kötülük olduğunu hatırlayalım. Henüz vakit varken hatalarımızdan dönelim. Elimizin eriştiği, gönlümüzün ulaştığı her yere umut olarak iyiliği seçelim.
İyilik kolay değildir. Herkesin dilindedir, herkes ondan yanadır ama bunca kötülük de herkesçe işlenmektedir. Bir söz var, "Kimse karşında değil, herkes kendinden yana" diye. Menfaatin kesiştiği her yerde en iyi denen dostlukların bile bitmesi bu yüzden.
İçimizde bizi iyilik ve kötülüğe davet eden sesler var, kötülüğün yolu dikensiz, kolay yürünür, yüksüzdür. Kısa vadede kazancı var gibi görünür ama kalpte vicdanda yaptığı ağırlık boynuna bağlanmış bir taş gibidir. Yıllar geçtikçe dibe çeker insanı. En sonunda da kendi suyunda boğar.
İyilik patikasında ise insan düşe kalka yürür. Leonard Cohen'in şarkısını mırıldanır:
"Herkes biliyor, zarların hileli olduğunu
herkes parmaklarını çapraz yapar yuvarlarken
herkes biliyor, savaşın bittiğiniherkes biliyor, iyi adamların kaybettiğini" der kanayan dizlerine kendisi pansuman yapar. Gözlerindeki yaşı elleri ile siler, kendi kolları sarar kendini. Kimi zaman o patikadan yürüyen hiç kimse göremez. Herkes kötülüğün otobanında keyifle ilerlemektedir ama bilir ki iyiliğin yolcusu, onlar o hızda giderken manzaradan habersizdir. Kendisinin attığı her adım ise önce vicdanında sonra geçtiği yerlerdeki kırık kalplerde çiçeklerin açmasına sebep olmuştur. Düştüğü yerlerde doğrulup dinlenirken manzaranın keyfine varmıştır. Her şeyden önemlisi vicdanı rahat, kalbi pamuklar kadar pak yolu tamamlamıştır. Belki her yeri yara bere içinde kalmıştır ama boynunda onu kendi suyunda boğacak o taşın ağırlığını taşımamıştır.
Daha yaşanır bir dünya için yolumuza çıkan çeldiricilere rağmen taşın altına elimizi koyalım; birey olarak iyiliği güzelliği seçip insana, doğaya, hayvanlara saygılı ve özenli davranalım.
"Sıfır atık, sıfır zarar"ı yaşam mottomuz yapalım. Vicdanla beraber kalbimizi de aktive ederek günümüzde geçer akçe olmasa da iyiliğe yakın olalım. Çünkü her dakika sona yaklaşıyoruz. Doğduğumuz andan beri ölümümüze koşuyoruz. Ve biliyoruz ki, mezara kıymet verdiğimiz eşyalarımızla girsek bile onlar burada kalıyor. Yüzyıllar sonra kemiklerimizle beraber değerli sayıp uğruna bütün prensiplerimizi verdiğimiz o eşyalar arkeologlarca bulunup ait olduğu yere, dünyaya iade ediliyor.
Sürekli yeni bir sayfanın açılıp kapandığı dünya defterinde kirlenmeden kalan dolu bir sayfa olabilmek temennisiyle.
